Na današnji dan 1946. godine u okolini Višegrada je zarobljen armijski general Dragoljub Draža Mihailović, načelnik štaba Vrhovne komande Jugoslovenske vojske i ministar vojske, mornarice i vazduhoplovstva Kraljevine Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata.
Akcija hapšenja generala Mihailovića doživela je svoju televizijsku ekranizaciju 1981. godine. U četiri epizode igrane serije Poslednji čin, snimljene po scenariju Siniše Pavića i u režiji Save Mrmka, a prema motivima knjige Milovana Pejanovića, domaća publika je videla da je u ovoj operaciji ključnu ulogu imao Nikola Kalabić, koga je u seriji, prema stavovima svih kritičara, maestralno tumačio Zoran Rankić.
Verzija prema kojoj je Kalabić, komandant Gorske kraljeve garde, sarađivao sa pripadnicima Ozne u hapšenju Mihailovića pojavila se prvi put 1962. godine na stranicama lista Politika. U feljtonu novinara Gojka Banovića i Koste Stepanovića u 44 nastavaka, čitaoci su dobili prvu zvaničnu verziju ovog događaja. Skoro deceniju kasnije, Milovan Bata Pejanović je objavio knjigu Velika igra sa Dražom Mihailovićem. Pejanović je bio major Ozne i jedan od neposrednih učesnika akcije, a u knjizi je opisao verziju koja će, uz manje izmene, biti pretočena u seriju. Međutim, pošto je Pejanović u vreme izlaska knjige 1971. godine bio sudija Vrhovnog suda, ona je objavljena pod njegovim pseudonimom iz akcije - Ljubo Popović.
Kalabićevu ulogu u hapšenju Mihailovića nedavno su potvrdili istoričari Bojan Dimitrijević i Nemanja Dević u obimnoj monografiji Nikola Kalabić i Gorska kraljeva garda. Autori su u knjizi ponudili grafološka veštačenja Kalabićevih pisama upućenih Slobodanu Peneziću Krcunu, šefu Ozne za Srbiju koji je rukovodio akcijom.
Foto: Wikipedia.org
Međutim, iako su se prve verzije o načinu zarobljavanja Mihailovića pojavile u četničkoj emigraciji neposredno nakon rata, one su široj javnosti postale dostupne krajem 80-ih godina.
Publicista Miloslav Samardžić navodi, na osnovu pisma komandanta Požeškog korpusa Miloša Markovića koje je objavljeno u jednom emigrantskom listu, da je Mihailović zarobljen na prevaru, tako što su do njega došli agenti Ozne u britanskih uniformama sa predlogom da pođe na lečenje u saveznički kamp u Italiji, pošto je oboleo od tifusa. Nakon što je Mihailović pristao i pošao sa njima, odveden je najpre u Sarajevo i potom u Beograd.
Na osnovu Samardžićevih navoda, kao i njegove knjige Istina o Kalabiću, pred sudom u Valjevu je 2009. godine pokrenut postupak za rehabilitaciju Nikole Kalabića. Sud je 2011. godine za datum Kalabićeve smrti uzeo 19. januar 1946. godine, što ukazuje da je poginuo skoro dva meseca pred Mihailovićevo zarobljavanje. Posle sudskog procesa koji je trajao skoro deceniju i po, Apelacioni sud u Beogradu je doneo pravosnažno rešenje o Kalabićevoj rehabilitaciji.
Foto: kingdom-of-yugoslavia-in-ww2.com
Autentičnost pisma osporio je istoričar Predrag Ostojić, objašnjavajući da se Marković u vreme operacije hapšenja nalazio u okolini Arilja i samim tim nije mogao biti svedok događaja. Takođe, Ostojić se poziva i na svedočenje Milice Gajić, supruge četničkog komandanta Budimira Gajića u čiju je kuću dolazio Kalabić sa agentima Ozne.
Pored navedenih, postoje i teorije da je Draža Mihailović nakon suđenja u Beogradu tajno prebačen u Moskvu, gde je navodno umro 1956. ili 1960. godine.
Pronađen GROB sina DRAŽE MIHAILOVIĆA 🔍🕵️♀️
Autor: redportal.rs
