U čuvenoj Tverskoj ulici u Moskvi na broju 10 nalazi se tajanstveno zdanje. To je zgrada mimo koje danas mnogi prolaze i da je ne primete. Za vreme Velike čistke u SSSR-u 30. godina Josif Staljin je od nekada ekskluzivnog hotela načinio zlokobnu klopku za komuniste iz celog sveta koji su bili dovoljno neoprezni da tu odsednu.
Prvobitno nazvan Hotel Francuska. Izgrađen kao luksuzni hotel 1911. godine, a njegov vlasnik bio je Ivan Filipov, sin poznatog moskovskog pekara, čija je pekarska roba dostavljana čak i do carske rezidencije. Imao je četiri sprata i u njemu se nalazila kafana Filipov. Hotel su nakon Oktobarske revolucije nacionalizovali boljševici i preimenovali ga u Luks, odnosno Hotel de luxe.
Foto: Arhivske slike
Кomunistička internacionala (Кominterna) ga je koristila kao smeštaj za komunističke revolucionare iz drugih zemalja. Gosti su smeštani po hijerarhiji, važniji pojedinci su dobijali bolje sobe. Neke sobe su takođe korišćene za sastanke.
U junu i julu 1921. godine u hotelu Luks bilo je smešteno 600 delegata koji su došli na Treći međunarodni kongres Кomunističke internacionale iz 52 zemlje. Iznenadnim prilivom tolikog broja međunarodnih revolucionara, hotel je počeo da se naziva i "sedištem svetske revolucije". Samo je Nemačka poslala 41 delegata.
Nakon osnivanja Кominterne u hotelu su odsedali veoma ugledni gosti, kao što su vodeći nemački komunista Valter Ulbriht, budući prvi predsednik Nemačke Demokratske Republike Vilhelm Pik, uspešni nemački političar Herbert Vener, Hitlerov politički suparnik Ernst Telman, budući gradonačelnik Zapadnog Berlina Ernst Rojter i ugledni nemački novinar i sovjetski špijun Rihard Zorge. Takođe su u hotelu boravili i prvi premijer Narodne Republike Кine Džou Enlaja i vijetnamski revolucionar Ho Ši Min. Hotel je postao najpoznatija od zgrada Кominterne, mada su njene kancelarije bile negde drugde.
U hotelu je sa tadašnjom suprugom Pelagejom Belousovom i sinom Žarkom na proleće 1936. godine dva meseca proveo i budući predsednik Jugoslavije Josip Broz Tito. Stanovao je u sobi broj 275, na četvrtom spratu. Na recepciji Tito je upisan kao Fridrih Fridrihovič Valter.
Foto: Wikipedia.org
Kako se nacistička Nemačka počela širiti hotel je postao stecište komunista koji su bežali pred Hitlerom. Pored partijskih funkcionera, bilo je savetnika, prevodilaca i pisaca koji su dolazili sa porodicama. Hotel je postao pretrpan i uslovi su bili teški.
Kada je 1934. g., nakon ubistva Sergeja Кirova, Josif Staljin započeo kampanju političke represije i progona kako bi očistio Partiju od "narodnih neprijatelja" , talas terora zahvatio je hotel i njegove nesrećne stanovnike. Staljin je strance u hotelu Luks gledao kao na potencijalne špijune koji aktivno rade u ime svoje države.
Hotel dobio drugo ime, "zlatni kavez Кominterne", jer bi mnogi želeli da odu, ali nisu mogli dok su pod istragom. Između 1936. i 1938. godine, NКVD uhapsio je i ispitao mnoge stanovnike hotela. Sumnja i izdaja stvorili su atmosferu straha. Hapšenja su usledila usred noći , tako da su neki stanovnici spavali u odeći.
Foto: Arhivske slike
Mnogi gosti hotela pali su kao žrtve Staljinovog terora. Bili su uhapšeni, mučeni ili ubijeni u Sovjetskom Savezu ili, pak, izručeni drugim zemljama, uključujući nacističku Nemačku.
U hotelu se dogodio i jedan užasavajući incident. "Odrastao sam u Moskvi, u centru moći, kao i državnog i nedržavnog kriminala, u Ulici Gorkog, u hotelu Luks. Živeli smo tamo od 1938. do 1946. g. Oko nas je bilo maloletničkog nasilja. U hotelu smo se igrali partizana i Nemaca i jedno dete iz naše grupe obešeno je - iz zabave. Nije bilo moguće povratiti ga u život" - ispričao je nekadašnji stanovnik hotela Rolf Šelike, koji je u detinjstvu osam godina proveo u hotelu.
Tokom pedestih godina je promenio ime u "Centralni", a danas je zgrada u procesu renoviranja.
Po hotelu je 2011. snimljen film Hotel Lux u nemačkoj produkciji. Reč je o komediji inspiraisanoj događaja u hotelu Luks
IZVOR: YT / Bavaria Media GmbH
Autor: redportal.rs
